Gedeputeerde Frederik Zevenbergen van de provincie Zuid-Holland overhandigde vandaag, tijdens de jaarlijkse hutspotlunch van de gemeente, de resultaten van de archeologische zoektocht naar Schans Lammen aan de Leidse burgemeester Henri Lenferink. Op basis van alle aanwijzingen uit het archeologische onderzoek is nu bekend waar Schans Lammen lag. Schans Lammen is dé plek waar volgens de legende de hutspot werd gevonden en het ontzet van Leiden tijdens de Tachtigjarige Oorlog begon. Met deze informatie levert de RijnlandRoute een waardevolle bijdrage aan de geschiedenis van Leiden.
Frederik Zevenbergen, gedeputeerde Verkeer en Vervoer, provincie Zuid-Holland over de uitkomst: “Als Leidenaar ben ik er extra trots op dat een project van de provincie Zuid-Holland belangrijke informatie over de geschiedenis van de gemeente Leiden heeft ontdekt. Waardevolle informatie voor zowel de provincie als de gemeente”.
Resultaat onderzoek
Naar aanleiding van historische bronnenonderzoek en booronderzoek is er vorig jaar op de meest kansrijke plek met een proefsleuf letterlijk in de bodem gekeken.
In de proefsleuf werd een noord-zuid georiënteerd spoor (waarschijnlijk een watergang) aangetroffen, waarvan is vastgesteld dat de onderste vulling in de 16e eeuw is ontstaan. Dit is op basis van diverse vondsten, waaronder veel aardewerk, vastgesteld. Er is bouwpuin in gestort, waarna de watergang later (in de 17e of 18e eeuw) verder opgevuld is geraakt. De sloot heeft een sterk humeuze vulling met archeologisch puin, maar bijvoorbeeld ook schelp en visresten. Het kan een brede sloot zijn geweest, maar de oriëntatie ervan past niet in de verkavelingsrichting. Op basis van alle aanwijzingen tezamen kan gesteld worden dat het zeer waarschijnlijk een grachtrestant van Schans Lammen betreft.
De rapporten van het archeologisch onderzoek kun je bekijken in het informatiecentrum van de RijnlandRoute. Informatie over het adres en de openingstijden van het informatiecentrum staat op de pagina informatiecentrum. De rapporten zijn ook te downloaden via onderstaande links.
- Rapport Archeologisch vooronderzoek*
- Rapport Cultuurhistorisch onderzoek*
- Rapport Proefsleufonderzoek*
* Er wordt momenteel nog gewerkt aan een toegankelijke versie.
Later op de dag ontving Sjaak van de Geijn, initiatiefnemer van de zoektocht, ook een exemplaar van de onderzoeksrapporten.
Schans Lammen
Volgens de legende is Schans Lammen de plek waar Cornelis Joppenszoon, een Nederlandse weesjongen, in de Tachtigjarige Oorlog op 3 oktober 1574 als eerste ontdekte dat de Spanjaarden vertrokken waren. Joppenszoon zou in de vroege morgen de stad zijn uitgeglipt om een kijkje te gaan nemen bij Schans Lammen, ruim een kilometer ten zuiden van de stadswallen. Daar zou hij een hutspot (oorspronkelijk een Spaans gerecht van wortelen, uien en pastinaken) gevonden hebben, die door de vluchtende Spanjaarden was achtergelaten. Hij zou deze teruggebracht hebben naar de stad. Later die dag arriveerden de Watergeuzen met wittebrood en haring. Ter herinnering aan het ontzet van Leiden in 1574 is het sindsdien traditie in Leiden om elk jaar op 3 oktober hutspot en wittebrood met haring op tafel te zetten.
Zoektocht naar Schans lammen
Naar de exacte locatie van Schans Lammen werd tot voor kort niet eerder gericht archeologisch onderzoek gedaan. In 2017 startte de Leidenaar Sjaak van de Geijn een fondsenwerving en crowdfunding voor de financiering van de zoektocht naar Schans Lammen. Aangezien de zoektocht plaatsvindt in het projectgebied van de RijnlandRoute steunde de RijnlandRoute, samen met verschillende fondsen, deze zoektocht naar Schans Lammen.
Vervolg
De restanten van de schans blijven onder de huidige Europaweg en Lammebrug bewaard voor ons nageslacht. Bij de herinrichting van de Europaweg wordt erop toegezien dat er geen schade aan dit bijzondere en voor de stad Leiden iconische erfgoed optreedt.
Markering
De gemeente Leiden wil met een kunstwerk de locatie van de Schans als belangrijke archeologische en historische vindplaats markeren. Vanwege de beperkte ruimte wordt er onderzocht om het kunstwerk integraal onderdeel van de muur van de Lammebrug te maken.
Een kijkje achter de schermen
In een van de afleveringen van de RijnlandRoute op Omroep West nam presentator Johan Overdevest een kijkje bij de zoektocht naar Schans Lammen. Bekijk het fragment hieronder.
Wil je de volledige aflevering zien? Kijk dan op de pagina Omroep West.
Archeologie en ander erfgoed
De provincie Zuid-Holland is rijk aan archeologie. Archeologie vertelt het verhaal over onze geschiedenis en de vele culturen die de provincie van oudsher rijk is. De provincie wil graag de vindplaatsen in het projectgebied van de RijnlandRoute in beeld brengen en waar nodig de archeologische vondsten veiligstellen, conserveren, behouden en beleefbaar maken voor een zo groot mogelijk publiek. Zo kunnen we het verhaal van historisch Zuid-Holland vertellen, voor nu en in de toekomst.
Wittebrood bestond niet toen. Mijn geschiedenis leraar vertelde lang geleden dat het waarschijnlijk weiszenbrood was. Oftewel tarwebrood.