Gede­pu­teer­de Fre­de­rik Zeven­ber­gen van de pro­vin­cie Zuid-Hol­land over­han­dig­de van­daag, tij­dens de jaar­lijk­se huts­pot­lunch van de gemeen­te, de resul­ta­ten van de arche­o­lo­gi­sche zoek­tocht naar Schans Lam­men aan de Leid­se bur­ge­mees­ter Hen­ri Len­fe­rink. Op basis van alle aan­wij­zin­gen uit het arche­o­lo­gi­sche onder­zoek is nu bekend waar Schans Lam­men lag. Schans Lam­men is dé plek waar vol­gens de legen­de de huts­pot werd gevon­den en het ont­zet van Lei­den tij­dens de Tach­tig­ja­ri­ge Oor­log begon. Met deze infor­ma­tie levert de Rijn­land­Rou­te een waar­de­vol­le bij­dra­ge aan de geschie­de­nis van Leiden.

Fre­de­rik Zeven­ber­gen, gede­pu­teer­de Ver­keer en Ver­voer, pro­vin­cie Zuid-Hol­land over de uit­komst: “Als Lei­de­naar ben ik er extra trots op dat een pro­ject van de pro­vin­cie Zuid-Hol­land belang­rij­ke infor­ma­tie over de geschie­de­nis van de gemeen­te Lei­den heeft ont­dekt. Waar­de­vol­le infor­ma­tie voor zowel de pro­vin­cie als de gemeen­te”.

Resul­taat onderzoek

Naar aan­lei­ding van his­to­ri­sche bron­nen­on­der­zoek en boor­on­der­zoek is er vorig jaar op de meest kans­rij­ke plek met een proef­sleuf let­ter­lijk in de bodem gekeken.
In de proef­sleuf werd een noord-zuid geo­ri­ën­teerd spoor (waar­schijn­lijk een water­gang) aan­ge­trof­fen, waar­van is vast­ge­steld dat de onder­ste vul­ling in de 16e eeuw is ont­staan. Dit is op basis van diver­se vond­sten, waar­on­der veel aar­de­werk, vast­ge­steld. Er is bouw­puin in gestort, waar­na de water­gang later (in de 17e of 18e eeuw) ver­der opge­vuld is geraakt. De sloot heeft een sterk humeu­ze vul­ling met arche­o­lo­gisch puin, maar bij­voor­beeld ook schelp en vis­res­ten. Het kan een bre­de sloot zijn geweest, maar de ori­ën­ta­tie ervan past niet in de ver­ka­ve­lings­rich­ting. Op basis van alle aan­wij­zin­gen teza­men kan gesteld wor­den dat het zeer waar­schijn­lijk een gracht­res­tant van Schans Lam­men betreft.

De rap­por­ten van het arche­o­lo­gisch onder­zoek kun je bekij­ken in het infor­ma­tie­cen­trum van de Rijn­land­Rou­te. Infor­ma­tie over het adres en de ope­nings­tij­den van het infor­ma­tie­cen­trum staat op de pagi­na infor­ma­tie­cen­trum. De rap­por­ten zijn ook te down­lo­a­den via onder­staan­de links.

* Er wordt momen­teel nog gewerkt aan een toe­gan­ke­lij­ke versie. 

Frederik Zevenbergen met Sjaak van de Geijn

Later op de dag ont­ving Sjaak van de Geijn, ini­ti­a­tief­ne­mer van de zoek­tocht, ook een exem­plaar van de onderzoeksrapporten.

Schans Lam­men

Vol­gens de legen­de is Schans Lam­men de plek waar Cor­ne­lis Jop­pens­zoon, een Neder­land­se wees­jon­gen, in de Tach­tig­ja­ri­ge Oor­log op 3 okto­ber 1574 als eer­ste ont­dek­te dat de Span­jaar­den ver­trok­ken waren. Jop­pens­zoon zou in de vroe­ge mor­gen de stad zijn uit­ge­glipt om een kijk­je te gaan nemen bij Schans Lam­men, ruim een kilo­me­ter ten zui­den van de stads­wal­len. Daar zou hij een huts­pot (oor­spron­ke­lijk een Spaans gerecht van wor­te­len, uien en pas­ti­na­ken) gevon­den heb­ben, die door de vluch­ten­de Span­jaar­den was ach­ter­ge­la­ten. Hij zou deze terug­ge­bracht heb­ben naar de stad. Later die dag arri­veer­den de Water­geu­zen met wit­te­brood en haring. Ter her­in­ne­ring aan het ont­zet van Lei­den in 1574 is het sinds­dien tra­di­tie in Lei­den om elk jaar op 3 okto­ber huts­pot en wit­te­brood met haring op tafel te zetten.

Zoek­tocht naar Schans lammen

Naar de exac­te loca­tie van Schans Lam­men werd tot voor kort niet eer­der gericht arche­o­lo­gisch onder­zoek gedaan. In 2017 start­te de Lei­de­naar Sjaak van de Geijn een fond­sen­wer­ving en crowd­fun­ding voor de finan­cie­ring van de zoek­tocht naar Schans Lam­men. Aan­ge­zien de zoek­tocht plaats­vindt in het pro­ject­ge­bied van de Rijn­land­Rou­te steun­de de Rijn­land­Rou­te, samen met ver­schil­len­de fond­sen, deze zoek­tocht naar Schans Lammen.

Ver­volg

De res­tan­ten van de schans blij­ven onder de hui­di­ge Euro­pa­weg en Lam­me­brug bewaard voor ons nage­slacht. Bij de her­in­rich­ting van de Euro­pa­weg wordt erop toe­ge­zien dat er geen scha­de aan dit bij­zon­de­re en voor de stad Lei­den ico­ni­sche erf­goed optreedt.

Mar­ke­ring

De gemeen­te Lei­den wil met een kunst­werk de loca­tie van de Schans als belang­rij­ke arche­o­lo­gi­sche en his­to­ri­sche vind­plaats mar­ke­ren. Van­we­ge de beperk­te ruim­te wordt er onder­zocht om het kunst­werk inte­graal onder­deel van de muur van de Lam­me­brug te maken.

Een kijk­je ach­ter de schermen

In een van de afle­ve­rin­gen van de Rijn­land­Rou­te op Omroep West nam pre­sen­ta­tor Johan Over­de­vest een kijk­je bij de zoek­tocht naar Schans Lam­men. Bekijk het frag­ment hieronder.

Wil je de vol­le­di­ge afle­ve­ring zien? Kijk dan op de pagi­na Omroep West.

Arche­o­lo­gie en ander erfgoed

De pro­vin­cie Zuid-Hol­land is rijk aan arche­o­lo­gie. Arche­o­lo­gie ver­telt het ver­haal over onze geschie­de­nis en de vele cul­tu­ren die de pro­vin­cie van ouds­her rijk is. De pro­vin­cie wil graag de vind­plaat­sen in het pro­ject­ge­bied van de Rijn­land­Rou­te in beeld bren­gen en waar nodig de arche­o­lo­gi­sche vond­sten vei­lig­stel­len, con­ser­ve­ren, behou­den en beleef­baar maken voor een zo groot moge­lijk publiek. Zo kun­nen we het ver­haal van his­to­risch Zuid-Hol­land ver­tel­len, voor nu en in de toekomst.