Arche­o­lo­gisch boor­on­der­zoek in de buurt van de Lam­me­brug heeft geen har­de bewij­zen opge­le­verd voor de aan­we­zig­heid van de Spaan­se schans Lam­men. Dat is de con­clu­sie van arche­o­lo­gisch advies­bu­reau RAAP dat het onder­zoek uit­voer­de in opdracht van het pro­ject Rijn­land­Rou­te. Arche­o­loog René Isa­rin van de Rijn­land­Rou­te: “Dat de Spaan­se schans daar gele­gen heeft, is zo goed als zeker. Eer­der door RAAP uit­ge­voerd his­to­ri­sche bron­nen­on­der­zoek is heel over­tui­gend. Borin­gen zijn zeker nut­tig, maar heb­ben ook zo hun beper­kin­gen. De zoek­tocht die begon met het ini­ti­a­tief van Lei­de­naar Sjaak van der Geijn in 2017 is dus nog niet ten einde.”

Uit het his­to­ri­sche bron­nen­on­der­zoek blijkt dat er spra­ke is geweest van twee schan­sen. De Leid­se schans lag tus­sen Zoe­ter­wou­de en Lei­der­dorp. His­to­ri­sche bron­nen situ­e­ren de Spaan­se schans zui­de­lijk van het hui­di­ge Lam­men­schans­plein. De kans dat er nog res­ten van de Spaan­se schans wor­den aan­ge­trof­fen is klein. René Isa­rin: “De schans heeft er niet heel lang gele­gen en je moet je afvra­gen wel­ke spo­ren, struc­tu­ren of voor­wer­pen je bij een der­ge­lij­ke schans kunt ver­wach­ten. En wat ook en voor­al mee­speelt: de grond ter plaat­se is sinds­dien veel­vul­dig op de schop geweest. Alleen al de bouw­kuip voor de bouw van de Lam­me­brug in 1911 was een flin­ke ont­gra­ving. Daar­bij heeft het zoge­naam­de Jagers­huis er gestaan. Het is dus zoe­ken naar een speld in de hooiberg.”

Ver­volg­on­der­zoek

De pro­vin­cie Zuid-Hol­land onder­zoekt momen­teel de moge­lijk­he­den voor ver­volg­on­der­zoek, bij­voor­beeld door het gra­ven van proef­sleu­ven. Want het zou zon­de zijn als door de ver­bre­ding van de Euro­pa­weg en de aan­leg van de nieu­we Lam­me­brug moge­lijk aan­we­zi­ge res­ten van dit voor Lei­den zo belang­rij­ke feno­meen ver­lo­ren zou­den gaan. Isa­rin: “Arche­o­lo­gie is zeker bij gro­te pro­jec­ten zoals de Rijn­land­Rou­te een kwes­tie van ‘beter voor­ko­men dan gene­zen. Hoe eer­der je weet of je behou­dens­waar­di­ge arche­o­lo­gi­sche vind­plaat­sen in je plan­ge­bied hebt, hoe beter. Dan heb je de tijd om ze op te gra­ven of net­jes in de grond te laten zit­ten door arche­o­lo­gie spa­rend te bou­wen, voor­dat de machi­nes komen. Tij­dens de rea­li­sa­tie gecon­fron­teerd wor­den met een der­ge­lij­ke vind­plaats levert flin­ke ver­tra­ging en kos­ten op. En daar zit nie­mand op te wachten.”

Het onder­zoek zou zich dan rich­ten op de moge­lij­ke aan­we­zig­heid van de schans en de gele­ger­de sol­da­ten. Isa­rin: “Voor­wer­pen vin­den die gekop­peld kun­nen wor­den aan de schans zou natuur­lijk gewel­dig zijn, maar met dui­de­lij­ke res­tan­ten van een gracht zijn we al heel blij. Net als bij het boor­on­der­zoek zul­len we samen met Sjaak van der Geijn en zijn team trach­ten het publiek bij de opgra­ving te betrekken.”

Beeld Cor­ne­lis Joppenszoon

Zelfs al wor­den er straks geen res­ten meer aan­ge­trof­fen, het is vrij­wel zeker dat de schans er gele­gen heeft. Isa­rin: “Daar is con­sen­sus over. Mis­schien is het daar­om een idee om het beeld van Cor­ne­lis Jop­pens­zoon met de huts­pot­ke­tel dat nu bij Sta­ti­on Lam­mer­schans staat, bij de nieu­we Lam­me­brug neer te zet­ten of bij de entree van het nieu­we Lam­men­schans­plein. De ver­plaat­sing van het beeld­je zou een mooie afslui­ting zijn van onze zoek­tocht. Het ver­haal van het Leids ont­zet kan daar­mee ver­teld wor­den op de juis­te plek.”

Behoud van cul­tu­reel erfgoed

De pro­vin­cie Zuid-Hol­land is rijk aan arche­o­lo­gie, in de bodem en onder water bevin­den zich zicht­ba­re en onzicht­ba­re res­ten die veel kun­nen ver­tel­len over hoe men­sen vroe­ger leef­den en werk­ten. Arche­o­lo­gie ver­telt ons dus veel over onze geschie­de­nis. De pro­vin­cie wil graag de vind­plaat­sen in het pro­ject­ge­bied van de Rijn­land­Rou­te in beeld bren­gen en waar nodig de arche­o­lo­gi­sche vond­sten vei­lig stel­len, con­ser­ve­ren en behou­den. Zo bescher­men wij ons arche­o­lo­gisch erf­goed en maken het beleef­baar voor een gro­ter publiek. De Rijn­land­Rou­te steunt, samen met ver­schil­len­de fond­sen, de zoek­tocht naar Schans Lammen.

Benieuwd naar de vol­le­di­ge rap­por­ten? Neem con­tact met ons op via: info@​rijnlandroute.​nl dan stu­ren wij ze naar je op.

Geïn­te­res­seerd in arche­o­lo­gie? Kom naar onze arche­o­lo­gie­dag.