Vandaag hebben archeologen resten gevonden van de Spaanse Schans Lammen in Leiden. We hebben onder andere delen gevonden van de dichtgestorte gracht van de Schans, een deel van een tinnen lepel of vork en versierde onderdelen van een drinkglas. Schans Lammen is dé plek waar volgens de legende de hutspot werd gevonden en het ontzet van Leiden begon in de Tachtigjarige Oorlog.
Willy de Zoete, gedeputeerde Cultuur en Erfgoed, provincie Zuid-Holland over deze bijzondere vondst: “De Schans Lammen gevonden. Juist in de maand dat we vieren dat “Leiden niet meer in last is” vinden onze archeologen de restanten van wat soms wel een legende leek. Onze Zuid-Hollandse bodem geeft weer een bijzonder overblijfsel van onze verbinding met onze historie prijs.”
Vondsten
Om bij de vermoede plek van de Spaanse schans te komen moesten de archeologen van RAAP een enkele meters diepe sleuf graven. Voor de veiligheid van de onderzoekers en de stabiliteit van de Europaweg moest dat met een zware bekisting. Eenmaal op de juiste diepte werd een deel van de gracht behorend bij de schans gevonden. De bodemmonsters uit de gracht werden ter plekke gezeefd wat enkele bijzondere vondsten opleverde: een deel van een tinnen lepel of vork, een kraal, een visloodje, veel aardewerk en versierde onderdelen van een drinkglas. De ouderdom van het aardewerk wijst op gebruik in de 16e en 17e eeuw.
Schans Lammen
Volgens de legendes is Schans Lammen de plek waar Cornelis Joppenszoon, een Nederlandse weesjongen, in de Tachtigjarige Oorlog op 3 oktober 1574 als eerste ontdekte dat de Spanjaarden vertrokken waren. Joppenszoon zou in de vroege morgen de stad zijn uitgeglipt om een kijkje te gaan nemen bij Schans Lammen, ruim een kilometer ten zuiden van de stadswallen. Daar zou hij een hutspot (oorspronkelijk een Spaans gerecht van wortelen en pastinaken) gevonden hebben, die door de vluchtende Spanjaarden was achtergelaten. Hij zou deze teruggebracht hebben naar de stad. Later die dag arriveerden de Watergeuzen met wittebrood en haring. Ter herinnering aan het ontzet van Leiden in 1574 is het sindsdien traditie in Leiden om elk jaar op 3 oktober hutspot en wittebrood met haring op tafel te zetten.
Zoektocht Schans Lammen
Naar de (exacte locatie van de) Schans Lammen werd tot voor kort niet eerder gericht archeologisch onderzoek gedaan. In 2017 startte de Leidenaar Sjaak van de Geijn een fondsenwerving en crowdfunding voor de financiering van de zoektocht naar Schans Lammen. Aangezien de zoektocht plaatsvindt in het projectgebied van de RijnlandRoute steunt de RijnlandRoute, samen met verschillende fondsen, deze zoektocht naar Schans Lammen.
Onderzoek tot nu toe
Uit het historische bronnenonderzoek blijkt waar de schans gelegen moet hebben. Het daarna uitgevoerde booronderzoek heeft uitgewezen dat er een kleine kans was dat er in de bodem nog aanwijzingen in het gebied te vinden zijn uit die periode. Daarom hebben wij vandaag op de meest kansrijke plek met een proefsleuf letterlijk in de bodem gekeken. Beelden van de zoektocht kan je binnenkort zien in een nieuwe aflevering van de RijnlandRoute op Omroep West.
Vervolg
De archeologen hebben enkele zakken met grachtvulling meegenomen voor nader onderzoek . Over een paar maanden worden de resultaten van het onderzoek verwacht. De restanten van de schans blijven onder de huidige Europaweg en Lammebrug bewaard voor ons nageslacht. Bij de herinrichting van de Europaweg, in het kader van de RijnlandRoute, zal de provincie erop toezien dat er geen schade aan dit bijzondere en voor de stad Leiden iconische erfgoed optreedt.
Archeologie en ander erfgoed
De provincie Zuid-Holland is rijk aan archeologie. Archeologie vertelt het verhaal over onze geschiedenis en de vele culturen die de provincie van oudsher rijk is. De provincie wil graag de vindplaatsen in het projectgebied van de RijnlandRoute in beeld brengen en waar nodig de archeologische vondsten veilig stellen, conserveren en behouden. Zo beschermt de provincie Zuid-Holland het archeologisch erfgoed en daarmee ook de cultuurhistorie en maakt het beleefbaar voor een zo groot mogelijk publiek.
Fotografie: Vincent Basler
Wat een mooie vondst, die enkele restanten van de Lammen Schans. Zal het mogelijk zijn een blijvend monumentje ter plekke te zetten, net als een stukje Romeinse weg op de rondweg om Valkenburg?
Heel leuk en verdienstelijk werk voor de stad Leiden en de historie.
Ik volg al uw artikelen graag, om van de ontwikkeling op de hoogte te kunnen zijn of het nu gaat om de aanleg van de verbindingsweg en zijn aanvoerwegen, de techniek, de nieuwe aanplant en archeologische vondsten langs limesroute
Dank voor de informatie.
U schreef 9 oktober 2020 : “De archeologen hebben enkele zakken met grachtvulling meegenomen voor nader onderzoek . Over een paar maanden worden de resultaten van het onderzoek verwacht. ” We zijn nu een half jaar verder en ik “volg jullie” en ben nu wel razend benieuwd naar de resultaten.
Dat begrijp ik, wij ook! Het rapport is bijna klaar hoorde ik. Zodra wij interessant nieuws hebben zetten we het hier op de site. ^Margit