Arche­o­lo­gisch onder­zoeks­rap­port Weerd­kam­pen; een waar­de­vol stuk van de Romein­se puzzel

Gede­pu­teer­de Wil­ly de Zoe­te, pro­vin­cie Zuid-Hol­land en wet­hou­der Jac­co Kna­pe, gemeen­te Kat­wijk, namen van­daag tij­dens het con­gres “Romei­nen langs de Rijn­land­Rou­te” het rap­port van het arche­o­lo­gisch onder­zoek over vind­plaats Weerd­kam­pen in ont­vangst. Over dit arche­o­lo­gisch onder­zoek bij Val­ken­burg langs de N206 ir. G. Tjal­ma­weg zijn inte­res­san­te en waar­de­vol­le con­clu­sies te trek­ken, waar­door de geschie­de­nis van de Romei­nen in dit gebied deels kan wor­den herschreven.

Con­gres Romei­nen langs de RijnlandRoute

Tij­dens het con­gres zijn de aan­we­zi­gen via diver­se lezin­gen geïn­for­meerd over de inter­pre­ta­tie van het onder­zoeks­re­sul­taat. Cen­traal stond de – voor­af­gaand aan de aan­leg van de Rijn­land­Rou­te - opge­gra­ven Romein­se weg uit 125 na Chris­tus, de bij­be­ho­ren­de neder­zet­ting en graf­veld Weerd­kam­pen. De resul­ta­ten van het arche­o­lo­gisch onder­zoek wer­den gaan­de­weg de dag in een steeds gro­ter en bre­der kader geplaatst. Zo kwam de recent - op het voor­ma­lig vlieg­veld Val­ken­burg ont­dek­te - Romein­se legi­oens­ves­ting (cas­tra) uit de 1e eeuw aan bod en werd deze samen met vind­plaats Weerd­kam­pen en ande­re Romeins-Val­ken­burg­se ico­nen (zoals het grens­fort (cas­tel­lum) in een nieuw licht gezet. Ver­vol­gens kreeg de Romein­se infra­struc­tuur in wes­te­lijk Neder­land het podi­um, waar­na de poli­tiek rond de Limes van­uit Rome en in het bij­zon­der kei­zer Hadri­a­nus (117-138 na Chr.) werd gepresenteerd.

Onder­zoeks­re­sul­ta­ten vind­plaats Weerdkampen

De Romei­nen gebruik­ten de hou­ten palen bij­na 2000 jaar gele­den voor de aan­leg van de weg. Eén van de meest spec­ta­cu­lai­re resul­ta­ten van het onder­zoek van Weerd­kam­pen is onge­twij­feld de unie­ke vondst van het slag­stem­pel COH II CR op vier van de hon­der­den hou­ten palen van de Romein­se weg. René Isa­rin, arche­o­loog Rijn­land­Rou­te: “Het onder­zoek leert ons dat de stem­pels zijn geplaatst door een cohort van het Romein­se leger. Door de stem­pels weten we nu ein­de­lijk wie de weg langs de Limes bouw­den, name­lijk een Romein­se leger­een­heid van 500 man sterk.” Ver­der blijkt dat de opge­gra­ven neder­zet­ting niet alleen een onlos­ma­ke­lijk onder­deel was van een cir­ca 1,3 km lang bewo­ningslint, maar ook een spe­ci­fie­ke func­tie had in het geheel. De inwo­ners hiel­den koei­en, paar­den en ver­werk­ten op gro­te schaal graan, om de nabij­ge­le­gen loca­ties De Woerd en het Cas­tel­lum van Val­ken­burg van voed­sel te voor­zien. De vondst van nog een graf­veld bij Weerd­kam­pen was ook opmer­ke­lijk, omdat de neder­zet­ting al een groot graf­veld bezat.

Wat doen we met de palen in de toekomst?

De Romein­se peri­o­de biedt veel kan­sen om dit deel van de geschie­de­nis te bele­ven en zicht­baar te maken. Het con­gres sloot dan ook af met een gesprek over hoe je dit bij­zon­de­re erf­goed van­uit de Rijn­land­Rou­te en de pro­vin­cie Zuid-Hol­land het bes­te terug­geeft aan publiek en maatschappij.

Tij­dens het arche­o­lo­gisch veld­werk zijn alle palen exact inge­me­ten. Van de bij­na 1.000 aan­ge­trof­fen hou­ten palen zijn bij­na 500 stuks gelicht. De ove­ri­ge palen blij­ven ter plek­ke in de grond bewaard voor het nage­slacht (“in situ behoud”). Alle opge­gra­ven palen zijn gewas­sen, onder­zocht, gefo­to­gra­feerd, beschre­ven en uit­ge­breid onder­zocht. De wens om de vind­plaats Weerd­kam­pen zicht­baar en beleef­baar te maken voor de bewo­ners van Val­ken­burg, Kat­wijk en ove­ri­ge belang­stel­len­den gebeurt op diver­se manieren:

• ± 40 palen zijn geschon­ken aan het Rijks­mu­se­um van Oud­he­den in Lei­den voor een beoog­de ten­toon­stel­ling van een deel van de opge­gra­ven Romein­se weg.
• ± 40 palen zijn beschik­baar gesteld aan de Erf­goed­lijn Limes, als ver­bin­der van de Zuid-Hol­land­se Limes. Deze palen zul­len te bezich­ti­gen zijn op diver­se loca­ties, zoals het Arche­on en het Toren­mu­se­um in Valkenburg.
• 14 palen, waar­on­der de vier palen met inscrip­tie, zijn che­misch gecon­ser­veerd en wor­den bewaard in het pro­vin­ci­aal arche­o­lo­gisch depot, als wet­te­lij­ke taak.
• 10 palen zijn geschon­ken aan de RCE en Uni­ver­si­teit Gro­nin­gen voor weten­schap­pe­lijk onder­zoek naar degradatieprocessen.
• We onder­zoe­ken op dit moment of en hoe we een aan­tal hou­ten palen kun­nen laten terug­ko­men in de open­ba­re ruim­te in het plan­ge­bied van de Rijn­land­Rou­te. Ca. 250 palen zijn daar­voor indu­stri­eel gedroogd, waar­van er ca. 120 (de bes­te kwa­li­teit) beschik­baar zijn voor een beoogd boven­gronds kunstwerk.
• In het infor­ma­tie­cen­trum van de Rijn­land­Rou­te zijn van­af eind novem­ber enke­le palen van de Romein­se weg en vond­sten te bewonderen.
• ±. 20 palen zijn gebruikt voor het draai­en van bij­zon­de­re kunst­wer­ken, vazen, en ten­toon­ge­steld tij­dens de “Salo­ne del Mobi­le” in Mil­aan in sep­tem­ber 2021.

Tij­dens het onder­zoek zijn ook min­der goe­de, klei­ne palen, ver­lo­ren gegaan van­we­ge de kwa­li­teit van het hout. Mocht er nog (gedroogd) Romeins hout over­blij­ven en heel blij­ven, dan bekijkt de pro­vin­cie hoe dit even­tu­eel met bewo­ners en belang­stel­len­den gedeeld kan worden.

Meer lezen en zien?

Wil je de film bekij­ken van het arche­o­lo­gisch onder­zoek van vind­plaats Weerd­kam­pen? Bekijk de video hieronder.

Van het arche­o­lo­gisch onder­zoeks­rap­port van vind­plaats Weerd­kam­pen ligt een inkijk­exem­plaar in ons infor­ma­tie­cen­trum. Je kunt ook een pdf van opvra­gen van het onder­zoeks­rap­port (700 pagina’s, 67 MB) telt 700 pagina’s per mail: info@​rijnlandroute.​nl. Dat geldt ook voor Power­Point­pre­sen­ta­ties van de lezin­gen die tij­dens het con­gres zijn gegeven.